หากปราศจากปัจจัย 4 แล้ว ชีวิตเราคงไม่มีทางดำรงอยู่ได้ เช่น คนที่อยู่ในประเทศแถบหนาว คงต้องหนาวตาย ถ้าไม่มีที่พักอาศัย หรือเครื่องนุ่งห่มที่ให้ความอบอุ
เป็นสิ่งจำเป็นพื้นฐานที่ทำให้ชีวิตดำรงอยู่ได้เป็นปกติสุข ประกอบด้วย
หากปราศจากปัจจัย 4 แล้ว ชีวิตเราคงไม่มีทางดำรงอยู่ได้ เช่น คนที่อยู่ในประเทศแถบหนาว คงต้องหนาวตาย ถ้าไม่มีที่พักอาศัย หรือเครื่องนุ่งห่มที่ให้ความอบอุ่นเพียงพอ คนที่ขาดอาหารก็คงอยู่ได้ไม่นานก็ต้องเสียชีวิต คนที่เจ็บป่วยไข้ ก็อาจถึงตายได้ถ้าไม่ได้ยาที่ดีพอ
เป็นสิ่งที่มนุษย์ใช้สวมใส่ห่อหุ้มร่างกาย เพื่อป้องกันอากาศที่หนาวเย็น ลม แสงแดด และเพื่อความสุภาพเรียบร้อยสวยงาม เครื่องนุ่งห่มของคนแต่ละชาติก็จะแตกต่างกันไปตามประเพณีและวัฒนธรรม ตามสภาพแวดล้อม ในบางครั้งเราจึงเห็นคนบางประเทศแต่งตัวไม่เหมือนกัน
มนุษย์ทุกคนที่เกิดมาย่อมต้องการที่อยู่อาศัย เพื่อป้องกันความร้อน ความหนาว ลม แดด ฝน และอันตรายต่างๆ คนแต่ละประเทศจะมีลักษณะบ้านที่อยู่อาศัยแตกต่างกันไปตามสภาพแวดล้อมของอากาศ หรือตามความต้องการของแต่ละคน เช่น บางคนชอบอยู่คอนโดมิเนียม บางคนชอบอยู่บ้านเดี่ยว หรือ บางคนชอบอยู่ตึกแถว ฯลฯ
นับตั้งแต่ยุคเริ่มกำเนิดมนุษย์บนโลกนี้ จึงได้มีการสร้างสรรค์สิ่งต่างๆ มากมาย เพื่อตอบสนองปัจจัย 4 ประการ ให้ชีวิตมนุษย์มีความสุข ความปลอดภัย และความมั่นคง การสั่งสมสิ่งเหล่านี้อย่างต่อเนื่องหลายยุคหลายสมัยนั้น เราเรียกกันว่า “ภูมิปัญญา” “ปัจจัย 4 ของชีวิต” จะพาเราย้อนกลับไปดูว่า มนุษย์ตั้งแต่ยุคโบราณเรื่อยมาจนถึงผู้คนบนดินแดนไทยสมัยอดีต กินอะไร อยู่อาศัยกันอย่างไร เสื้อผ้าเครื่องประดับมีลักษณะอย่างไร และมีวิธีบรรเทาความเจ็บป่วยอย่างไร พร้อมกับคำอธิบายสั้นๆ ตามหลักฐานที่ปรากฏ